نگاهی گذرا به ارمنستان

روابط ایران و ارمنستان در سالیان اخیر آنقدر گسترده بوده است که با احتمال زیاد بیشتر مردم ایران اطلاعات کلی درباره این کشور را میدانند ولی باز هم به رسم اینگونه مقالات برخی از اطلاعات کلی را برای کسانی که میدانند تکرار و برای آنها که نمیدانند یا شک دارند روشن یا تاکید می کنم.

ارمنستان که ارامنه آن را هایستان Հայաստան می نامند، کشوری است در شمال غربی ایران و آن سوی رود ارس. جمعیت این کشور به موجب آمارهای رسمی 3 میلیون و دویست هزار نفر است اما برخی آمارهای غیر رسمی جمعیت این کشور را بسیار کمتر برآورد می کنند. پاینخت کشور شهر ایروان است که بومی ها آن را یروان Yerevan می نامند و حدود یک میلیون و دویست هزار نفر جمعیت دارد. دومین شهر بزرگ ارمنستان گیومری یا لنیناکان با 146 هزار نفر جمعیت و سومین شهر وندزور یا کیرواکان با 104 هزار نفر جمعیت می باشد. سایر شهرهای مهم عبارتند از دیلیجان، جرموک، زاقکازر، سوان، قاپان، ایجوان. مرکز اقتصادی، سیاسی و هنری ارمنستان شهر ایروان است و بطور معمول گردشگران و بازرگانان این شهر را بعنوان محل اقامت اصلی انتخاب می کنند و ممکن است از سایر شهرها و مناطق بازدید داشته باشند.

تاریخ ارمنستان

مردم ارمنستان همچون سایر ملل قفقاز تاریخی پر فراز و نشیب داشته اند. دوره هایی استقلال بدست آورنده اند و در زمانهایی نیز زیر سیطره امپراطوری های بزرگ زندگی کرده اند. در دوران صفویه ارمنستان عرصه رقابت دو امپراتوری صفوی و عثمانی بود. در آن دوران ارمنستان شامل دو بخش شرقی و غربی بود. بخش غربی که امروزه جزئی از خاک ترکیه شده است از بخش شرقی که شامل ایروان می شد، وسیع تر و پرجمعیت تر بود. بر اساس پیمان زهاب در سال ۱۶۳۹ میلادی ارمنستان شرقی که شامل ایروان هم می‌شد تحت نفوذ صفویه و ارمنستان غربی (مناطق شمال شرقی ترکیه امروزی به مرکزیت شهرهای ارزروم، سیواس و وان) تحت تصرف عثمانی در آمد. پاکسازی قومی ارامنه در سال‌های ۱۹۱۵ و ۱۹۱۶ توسط حکومت ترک‌های جوان ترکیه موجب شد تا صدها هزار آواره ارمنی وارد ارمنستان شرقی (ارمنستان کنونی) شوند. در طی نسل‌کشی ارامنه بیش از یک میلیون و هفتصدهزار ارمنی جان باختند و در حدود دو میلیون نفر دیگر مجبور به ترک سرزمین مادری خود شدند. از سال ۱۹۲۰ تا زمان فروپاشی شوروی، ارمنستان تحت عنوان جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی، یکی از ۱۵ جمهوری تشکیل‌دهندهٔ اتحاد جماهیر شوروی بود. پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 ارمنستان بصورت کشوری مستقل درآمد و نام رسمی آن شد جمهوری ارمنستان Republic of Armenia.

فرهنگ و زبان

بسیاری از ارامنه مایلند که ارمنستان را بخشی از اروپا به حساب بیاورند. این کشور برای عضویت در اتحادیه اروپا درخواست کرده است و مراحل پیوستن به این اتحادیه را طی می کند. اما فرهنگ مردم ارمنستان با اروپای امروز تفاوت بسیاری دارد. نهاد خانواده در ارمنستان نیرومند است و اکثر قریب به اتفاق این مردم بصورت خانواده محور زندگی می کنند. حتا روسپی ها و تن فروشهای این کشور هم به خانواده خود وابسته اند و دور از چشم خانواده به اینجور کارها می پردازند و در بیشتر اوقات برای این منظور شهر و دیار اصلی خود را ترک می کنند.

زبان رسمی کشور ارمنستان زبان ارمنی است اما اکثر مردم زبان روسی را نیز میدانند. بسیاری نیز به زبان روسی تسط کامل دارند. عده کمی از مردم هم به زبانهای آذری و کردی صحبت می کنند. زبان فارسی در کوچه و بازار به کار نمی آید اما چون در برخی از مدارس و دانشگاهها تدریس می شود، پیدا کردن یک راهنمای فارسی زبان در ارمنستان کار دشواری نیست.

اکثر مردم ارمنستان مسیحی پیرو کلیسای گریگوری هستند. بناهای کلیسا را هم جا میتوان مشاهده کرد در شهر، روستاهای دور افتاده و گاهی در مناطقی که خالی از سکنه هستند. اما عده ای یزیدی و مسلمان نیز در این کشور زندگی می کنند.

راههای مسافرت به ارمنستان

فرودگاه بین المللی ایروان زوارتنوتس Zvartnots نام دارد. از ایروان به بسیاری از شهرهای مهم جمهوری های شوروی سابق پرواز مستقیم وجود دارد. به مقصد شهرهای اروپایی مانند امستردام، وین، پراگ ، پاریس و غیره نیز پرواز مستقیم برقرار است. تنها پرواز مستقیم بین تهران و ایروان در حال حاضر توسط شرکت هواپیمایی آسمان انجام می شود. با توجه به کوتاه بودن مدت پرواز اغلب مسافران از ایران با همین پرواز به ارمنستان مسافرت می کنند اما اگر حاضر نیستید با این شرکت هواپیمایی مسافرت کنید، می توانید با پرواز فلای دوبی flydubai از تهران به ایروان سفر کنید د ر اینصورت می توانید سری هم به فری شاپ های فرودگاه دوبی بزنید. جهت تهیه بلیط آنلاین از وبسایتهای بین المللی هم توجه داشته باشید که اکثر وبسایتهای معروف فروش آنلاین تیکت در جهان، امریکایی هستند و برخی از آنها خودشان را لوس می کنند و می گویند ما به مقصد یا مبدا تهران بلیط نمی فروشیم. می توانید به وبسایت برتانیایی فلای مراجعه کنید، این وبسایت از این لحاظ محدودیتی وضع نکرده است.

از تهران و از تبریز همه روزه اتوبوسهای مدرن و مجهزی به مقصد ایروان حرکت می کنند، برای کسانی که به مسافرت زمینی علاقه دارند، این وسیله مناسبی است.

کسانی که دوست دارند با اتوموبیل شخصی به ارمنستان مسافرت کنند، حتمن در مورد وضعیت جاده و راه پیشاپیش اطلاعات لازم را کسب کنند و خود را مجهز کنند. توصیه می شود برای هفتاد کیلومتر از مسیر خطرناک جاده بین مرز ایران و شهر ایروان یک راننده بومی اتوموبیل شما را براند. پیدا کردن چنین راننده ای در طول مسیر آسان است، توضیحات بیشتر در مورد جاده و مسیر مسافرت بماند برای یک پست جداگانه.

دارندگان گذرنامه ایرانی از بابت ویزای ارمنستان نباید نگرانی خاصی داشته باشند، در مرز زمینی و نیز در فرودگاه بین المللی ایروان با پرداخت حدود 10 دلار ویزای 21 روزه صادر می شود و برای بدست آوردن آن هیچ مدرک خاصی به غیر از تکمیل فرم تقاضا نیاز نیست. دارندگان گذرنامه بیشتر کشورهای جمهوری های شوروی سابق و نیز کشورهای اروپایی برای سفر توریستی به ارمنستان به ویزا نیازی ندارند.

گشت و گذار در ارمنستان

بخش مرکزی شهر ایروان واقعن دیدنی است و محل مناسبی است برای گشت و گذار با پای پیاده. پیاده روهای پهن، بناهای تاریخی مجلل، فروشگاههای گوناگون، کافه های سرباز و سرپوشیده و فضای سبز وسیع در محیطی امن و با آرامش شراطی را ایجاد کرده اند که هر گردشگری میتواند ساعتهای متمادی از ان لذت ببرد. مراقب باشید تا این محیط دلپذیر مانع نشود که فرصتی برای دیدن برخی از سایتهای توریستی از دست برود. در داخل شهر ایروان بغیر از بازار ورمیساژ كه یكشنبه ها فعال است از این مناطق هم می توانید دیدن كنید: پارك آبی، موزه جنگ، موزه ملی ارمنستان، موزه قلعه اربونی، موزه هنرهای مردمی، موزه سرگئی پاراجف، گالری نقاشی كوكان، بنای یادبود قربانیان نسل کشی در پارك تسیتسرناكابرد، کاسکاد یا هزار پله، تالار ملی اپرا و باله، مسجد کبود ایروان. در بازدید از این دیدنیها خواه ناخواه میدان زیبا و تاریخی هراپارگ را هم خواهید دید.

اگر اهل بازدید از مناطق خارج از شهر هستید و تنها به ایروان بسنده نمی کنید : كلیسای اچمیازین، دریاچه سوان، گارنی و گیقارد، نور وانك، ساغموسا وانک، جرموک و دیلیجان پیشنهاد می شوند. توصیه می کنم برای بازدید از مناطق خارج ازشهر تورهای روزانه خردیداری کنید، این تورها بسیار ارزان هستند در غیر اینصورت یک راهنمای آگاه را همراه خود کنید.

اگر اهل خرید هستید، اغلب برندهای پوشاک اروپایی در ارمنستان هم یافت می شوند. قیمتها در حد همان فروشگاههای اروپا هستند اما در ارمنستان در بسیاری از مواقع سال برندها محصولات خود را با تخفیف ویژه عرضه می کنند، میزان این تخفیف ها گاهی از 50 درصد هم فراتر می رود !

برای کسانی که دوست دارند سوغاتی تهیه کنند، صنایع دستی ارمنستان توصیه می شود. بازار روز ورنیساژ در شهر ایروان محل مناسبی برای تهیه کارهای دستی است، اشکال آن این است که به غیر از روزهای شنبه و یکشنبه ممکن است فعال نباشد یا رونقی نداشته باشد. کنیاک ارمنستان هم شهرت دارد و به کشورهای مختلفی صادر می شود، این هم می تاند سوغات مناسبی باشد. بدیهی است مطلب آخر را برای کسانی که از ایران به ارمنستان مسافرت می کنند، نگفتم.

خوردن و نوشیدن

چندین رستوران ایرانی در شهر ایروان وجود دارد. کیفیت غذا، قیمتها و نیز سرویس دهی در بعضی از این رستورانها بسیار مناسب هستند. اگر تحقیق و پرس و جو کنید ، بطور حتم جای مناسبی برای صرف غذا پیدا می کنید. مدتی است که برخی از رستورانهای بومی هم غذای ایرانی سرو می کنند، چلوکباب و جوجه کباب را ممکن است در منوی رستوران های ارمنی هم پیدا کنید.

پیتزا و همبرگر هم عرضه می شود. پیتزافروشی زنجیره ای تاشیر و نیز برند امریکایی کی اف سی را هم در ایروان پیدا می کنید. اگر طرفدار اینگونه غذاها هستید، توجه داشته باشید که در ارمنستان یک نوع ساندویچ کالباس هم همبرگر یا بقول خودشان هامبورگر نامیده می شود، موقع سفارش باید به سفارش گیرنده بفهمانید که منظور شما همبرگر امریکایی است وگرنه ممکن غذای دیگری برای شما سرو شود.

ممکن است مایل باشید در مدت اقامت خود در ارمنستان، غذاهای سنتی و بومی را هم امتحان کنید. مثلی است كه می گوید در منوی ارمنی یك غذا بیشتر وجود ندارد و آنهم خروات Khorovats یا همان كباب گوشت خوك است. اما زیاد هم نگران نباشید چون كباب بره و گوساله هم یافت می شود. ارمنی ها كباب را بسیار حرفه ای درست می كنند. بغیر از كباب دیگر غذاهای سنتی رایج عبارتند از دلمه Dolma برشت Borscht یا سوپ سبزیجات و خاش Khash یا پاچه خوك.

غذاهای سرپایی در ارمنستان بازار داغی دارند. اغذیه فروشی ها بطور معمول، شاورما، لامجون، کباب کوبیده با نان و جوجه کباب سرو می کنند. قیمتها بسیار ارزانتر از رستوران است. این مکانها مخصوص ادمهایی است که نسبت به رعایت مسائل بهداشتی حساسیتی ندارند و در ضمن در شرایطی هستند که می خواهند به سرعت غذایشان میل کنند و فرصت نشستن و گپ زدن ندارند. بعضی از افراد هم شاید بخاطر ارزانی، غذا را از این اغذیه فروشی ها تهیه می کنند و با خود به منزل یا محل کار می برند

نوشیدنی های الكلی در ارمنستان رواج زیادی دارند و آبجو بطور فراوان در محافل عمومی نوشیده می شود. در مهمانی های اختصاصی عرق توت ممکن است سرو شود. عرق توت مشروبی بسیار قوی است و بیشتر همراه با خوردن شیشلیک خوک نوشیده می شود.

ارمنیها استاد قهوه درست كردن هستند. آنها قهوه ترك را قهوه ارمنی می نامند و اگر یكبار این قهوه را بنوشید از خاطر نخواهید برد.

به پیروی از قوانین اتحادیه اروپا كشیدن سیگار در معابر عمومی ممنوع است اما اگر سیگاری هستید بهیچ وجه نگران نباشید چون بعید می دانم كشوری را پیدا كنید كه مردم آن اینقدر به سیگار علاقه داشته باشند.

محل اقامت و اسکان

بنظر من هزینه اقامت در هتل های این كشور با توجه به كیفیت خدمات آنها گران محسوب می شود. یك اتاق دونفره در یك هتل معمولی مانند هتل آویاترانس حدود شبی 120 دلار آب می خورد.

تا دلتان بخواهد در شهر آپارتمانهایی وجود دارند كه بطور شبانه اجاره داده می شوند.هنگام بازدید از این آپارتمانها با دیدن ظاهر ساختمان درباره آنها قضاوت نكنید. اكثر ساختمانهای مسكونی ظاهر و نمای درست و حسابی ندارند و گاهی وحشتناك هم بنظر می رسند اما داخل آنها ممكن است شیك یا مدرن باشد. اگر كسی خواست بشما یك آپارتمان دو اتاقه نشان بدهد انتظار داشته باشید كه یك آپارتمان یكخوابه را مشاهده كنید. آنها معمولن سالن را نیز اتاق محسوب می كنند. بطور تجربی میدانم که بیشتر مسافران ارمنستان یک آپارتمان شیک و مجهز را به اقامت در هتل ترجیح می دهند.

برای افراد اقتصادی و بقولی توریستهای اکونومیک اقامت در منزل به همراه صاحبخانه، توصیه می شود. در بیشتر موارد صاحبخانه زنی مسن است. اگر خواستید بخاطر ارزانی چنین محلی را اجاره كنید، قبل از اجاره، مقررات آمد و شد را با صاحبخانه چك كنید.